پیشینه رویداد هفته دیزاین به سال ها قبل بازمی گردد. حدود دوازده سال پیش این برنامه با همین عنوان برای نخستین بار برگزار شد. در آن دوره، محل برگزاری عمدتاً به دانشگاه هنر محدود بود. باغ ملی هنوز رونق و گستردگی امروز را نداشت و برنامه ها در واحد کاربردی بالاتر از چهارراه ولیعصر اجرا می شد. احتمالا بخشی از برنامه نیز در پردیس هنرهای زیبا برگزار شده باشد. در مجموع، رویداد کاملاً در چارچوب آموزشی این دو دانشگاه و عمدتاً در حوزه طراحی صنعتی تعریف می شد.

در آن دوران، علاقه مندان طراحی به طور معمول اخبار جهانی حوزه دیزاین را پیگیری می کردند و رویدادهای «هفته های دیزاین» در شهرهای مختلف جهان همواره توجه و تحسین بسیاری را برمی انگیخت. برگزاری چنین رویدادهایی در برخی کشورهای نزدیک نیز، حسرت نبودن این تجربه در ایران را بیشتر می کرد.

با گسترش علاقه به طراحی، مطالعه دقیق تری درباره ابعاد مختلف دیزاین شکل گرفت و مفاهیمی مانند اکوسیستم دیزاین بیش از پیش مطرح شد. بر اساس این دیدگاه، وجود یک اکوسیستم پویا در طراحی نیازمند چند بخش اساسی است؛ از جمله: آموزش؛ ارائه دهندگان حرفه ای خدمات طراحی؛ انجمن ها و اتحادیه های تخصصی؛ رسانه های حرفه ای؛ رویدادهای موضوعی؛ و قوانین و چارچوب های مرتبط.

در آن دوران، برجسته ترین نمود طراحی در ایران در بخش آموزش بود و سایر حوزه ها همچنان رشدی محدود داشتند. بخش آموزش طراحی، ساختاری قدیمی تر و فعال تر داشت. دانشگاه های مختلف سال هاست در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد دانشجو می پذیرند و مؤسسات آموزشی نیز در زمینه های مختلف مهارت افزایی فعالیت می کنند. پس از آن، ارائه دهندگان خدمات طراحی حضور داشتند، هرچند تمرکز آن ها بیشتر در معماری و گرافیک بود و حوزه هایی مانند طراحی محصول، فشن یا طراحی خدمات سهم کمتری داشتند. انجمن ها و اتحادیه ها نیز عمدتاً محدود به گرافیک و معماری بودند و بسیاری از شاخه های دیگر هنوز فاقد نهادهای حرفه ای فعال بودند.

در بخش رسانه، وبلاگ ها، مجلات، پادکست ها و وب سایت هایی در حوزه های مختلف مانند معماری، گرافیک و طراحی محصول فعالیت می کردند. در حوزه رویدادها نیز برنامه هایی با مقیاس های مختلف شکل می گرفت؛ اما معمولاً استمرار نداشتند. از نظر قوانین نیز وضعیت مناسبی وجود نداشت و موضوعاتی مانند حقوق مالکیت فکری و معنوی جایگاه پررنگی در نظام حقوقی نداشتند؛ چنان که امروز نیز این حوزه همچنان ضعیف است.

از نظر اقتصادی نیز گردش مالی حوزه طراحی چندان چشمگیر نبود. بخش عمده فعالیت ها به معماری و گرافیک تعلق داشت و سایر شاخه ها سهم ناچیزی داشتند؛ زیرا تقاضای واقعی برای طراحی محدود بود و در نتیجه عرضه نیز گسترش نمی یافت.

با گذشت زمان، شرایط تغییر کرد. حضور فارغ التحصیلان طراحی در سازمان ها و شرکت ها افزایش یافت و مفهوم طراحی بیش از گذشته شنیده شد. در برخی حوزه ها مانند مبلمان، طراحی محصولات دیجیتال، تجهیزات پزشکی و بسته بندی، تقاضا رشد قابل توجهی پیدا کرد. این رشد، زمینه ساز توسعه شرکت های جدید در حوزه خدمات طراحی و شکل گیری پروژه های موفق شد.

افزایش آگاهی نسبت به ارزش آفرینی طراحی و وجود ظرفیت های مالی و ارتباطی مناسب موجب شد که برخی شرکت ها آمادگی یافتند نقش حامی و برگزارکننده رویدادی مانند «هفته دیزاین تهران» را بر عهده بگیرند و گروه های مختلف مرتبط با این حوزه را گرد هم آورند.

حمایت و نقد

حمایت فعالان و علاقه مندان طراحی از برگزاری این رویداد اقدامی ضروری تلقی می شود. یکی از مهم ترین شکل های این حمایت، ارائه نقد سازنده است؛ زیرا نقد، امکان شناخت بهتر نقاط قوت و ضعف و برنامه ریزی مطلوب تر برای دوره های بعدی را فراهم می کند.

نقاط قوت هفته دیزاین 1404

گستردگی رویداد در بیش از 50 نقطه شهر:
هماهنگی میان تعداد زیادی از نقاط مختلف شهر با وجود محدودیت ها و موانع متعدد، اقدامی ارزشمند بود و تجربه ای فراگیر از «هفته دیزاین تهران» ایجاد کرد. این پراکندگی موجب توزیع جمعیت و افزایش تنوع فضاها شد؛ هرچند برخی نقاط مانند پردیس هنرهای زیبا ازدحام بیشتری داشتند.

تبلیغات گسترده شهری:
نمایش اطلاعات رویداد بر روی بیلبوردهای شهری اقدامی مؤثر بود و دامنه مخاطبان را از جامعه دانشجویی فراتر برد. این رویکرد با اهداف اصلی رویداد در ترویج طراحی کاملاً همسو ارزیابی می شود.

هویت بصری منسجم و حرفه ای:
طراحی هویت بصری یکپارچه، جلوه ای حرفه ای به رویداد بخشید. این انسجام به مرور زمان می تواند به شناخت بهتر رویداد و تقویت ارتباط مخاطبان کمک کند.

جلب حمایت سازمان های بزرگ:
حمایت نهادهای مختلف و حضور پررنگ دانشگاه های معتبر کشور به اعتبار رویداد افزود و امکان اثرگذاری گسترده آن را در سطح پایتخت فراهم کرد.

مدیریت چالش های روزهای پایانی:
شیوه تصمیم گیری و مدیریت مسائل ایجادشده در روزهای پایانی، به ویژه در خصوص پردیس هنرهای زیبا، از نقاط برجسته رویداد بود. اتخاذ تصمیمی آرام، منطقی و به دور از هیجان موجب شد روند کلی برنامه بدون آسیب جدی ادامه یابد.

نقاط ضعف

کیفیت اطلاع رسانی جزئیات برنامه:
با توجه به گستردگی جغرافیایی رویداد، مراجعه کنندگان در بسیاری موارد از جزئیات برنامه ها، زمان بندی و محل برگزاری به خوبی مطلع نمی شدند. این بخش نیازمند بهبود جدی برای دوره های بعد است.

اطلاع رسانی و فراخوان قبل از برگزاری:
بسیاری از فعالان حوزه طراحی دیرهنگام از برگزاری رویداد مطلع شدند و امکان مشارکت مؤثر را از دست دادند. برنامه ریزی دقیق تر و زودهنگام می تواند مشارکت فعال تر ذی نفعان را فراهم کند.

استفاده محدود از ظرفیت آگاهی بخشی:
رویداد می توانست به شکل مؤثرتری موجب افزایش آگاهی عمومی و تخصصی نسبت به نقش طراحی شود؛ چه برای نوجوانان و جوانان علاقه مند، چه برای کسب وکارها و چه برای دستگاه های قانون گذاری.

حضور آثار هنرهای تجسمی بدون توجیه کافی:
نمایش آثار هنری تجسمی در رویدادی که با محوریت طراحی برگزار می شود ممکن است موجب برداشت های نادرست در میان مخاطبان تازه وارد شود و پیام اصلی رویداد را مخدوش کند.

بخش بندی و موضوع مسابقه:
ساختار بخش ها در فراخوان اولیه شامل مواردی مانند فشن دیزاین بود؛ در حالی که برخی شاخه های مهم طراحی در این تقسیم بندی جایگاهی نداشتند. همچنین محوریت مسابقه در حوزه مبلمان، هرچند قابل فهم، اما نیازمند تنوع بیشتر در آینده است.

ترکیب تیم سیاست گذاری و برنامه ریزی:
حضور نمایندگان شاخه های متنوع طراحی در شورای سیاست گذاری می تواند غنای بیشتری به فرآیند برنامه ریزی رویدادهای آینده ببخشد.

جمع بندی پایانی

برگزاری چنین رویدادی اقدامی ارزشمند برای همه ذی نفعان حوزه طراحی در ایران محسوب می شود. تداوم این حرکت نیازمند حمایت گسترده جامعه طراحی است. مشارکت فعال، ارائه نقد سازنده و ایفای نقش هر یک از افراد و سازمان های مرتبط می تواند به تقویت جایگاه این رویداد و افزایش اثرگذاری آن در سال های آینده کمک کند.

برای مروری بر سابقه برگزاری رسمی هفته دیزاین تهران، به وبسایت رسمی برگزار کنندگان این رویداد در آدرس https://tehrandesignw.com مراجعه نمایید. فیلم زیر برای آشنایی بیشتر با سابقه این رویداد، از وبسایت هفته دیزاین تهران بازنشر می گردد.